Inclusieve besluitvorming (werkvorm)

Situering en doel

Deep Democracy biedt een nieuwe kijk op besluitvorming en conflicthantering in groepen. Deze benadering besteedt veel aandacht aan de wijsheid van de afwijkende mening. Het is een veelomvattende methode voor groepsdynamiek, besluitvorming en conflictresolutie, met theoretische achtergronden, technieken en concrete stappenplannen. We beperken ons hier tot een korte weergave van het stappenplan voor inclusieve besluitvorming.

Werkwijze en verloop

Stap1: verzamel alle invalshoeken, ideeën en meningen

In deze fase is het doel om alle meningen, interpretaties, behoeften, twijfels, gevoelens op tafel te krijgen. Discussie of mekaar overtuigen is nu nog niet aan de orde. Het gaat om het werkelijk luisteren naar elkaar en het vraagt een neutrale houding van de begeleider.

Stap2: zoek actief naar de andere / afwijkende meningen

Weersta de neiging om met de voorstellen die zich al min of meer aftekenen mee te gaan. Vraag expliciet naar datgene wat nog niet genoemd is, naar de afwijkende mening. De groepsdruk maakt dit niet altijd makkelijk, daarom is de aanmoediging en expliciete vraag van de begeleider belangrijk: zijn er nog andere ideeën? Zoek de tegenstem of de nog onuitgesproken alternatieven.

Stap 3: verspreid de afwijkende meningen in de groep

Zijn er meer mensen die er zo over denken? Wie herkent zich hierin? Als begeleider moet je het veilig maken om een afwijkende mening te geven en vermijden dat diegene met de afwijkende mening alleen komt te staan. Vraag dus expliciet wie zich – al is het maar een beetje – herkent in de nieuwe invalshoek. Personaliseer afwijkende meningen niet: als één iemand een tegenstem heeft is de kans groot dat dit idee ook nog (deels) bij anderen in de groep leeft. Normaliseer de afwijkende mening en geef alle meningen evenveel gewicht en waarde.

Stap 4: voeg het minderheidsstandpunt toe aan het meerderheidsbesluit

Als alle opties/voorstellen duidelijk geformuleerd zijn, wordt er gestemd. Ieder groepslid kan één stem uitbrengen, bijvoorbeeld bij handopsteking. Bij een krappe meerderheid: nodig uit tot lobbyen. D.w.z. vraag om expliciet toe te lichten waarom men voor deze of gene optie koos. Dit brengt vaak meer duidelijkheid en stem opnieuw.

Bij een duidelijke meerderheid gaan we doen wat de meerderheid heeft besloten. Er zullen dus groepsleden zijn wiens mening niet gevolgd wordt. Door dit verlies te erkennen en te vragen wat nodig is om met het meerderheidsbesluit mee te kunnen gaan, voeg je de wijsheid van de minderheid toe.

Concreet zegt de groepsbegeleider bv.: “We gaan jouw voorstel niet volgen, maar ik wil je wel vragen wat je nodig hebt om met het meerderheidsbesluit mee te kunnen gaan.” Of: “We gaan het niet doen, maar welke aanvullingen zouden het voor jou haalbaar maken om je te verzoenen met het meerderheidsbesluit.” De beslissing wordt rijker en de betrokkenen kunnen zich deel van de groep blijven voelen.

Meer lezen

Jitske Kramer (2014), Deep Democracy. De wijsheid van de minderheid. Utrecht: Schouten & Nelissen