Tetra-lemma (model)

Situering en doel

We hebben de neiging om in polariteiten en tegenstellingen te denken: het bipolaire denken (A of B). Het kan behulpzaam zijn om problemen en dilemma’s genuanceerder te bekijken.

Een bekende manier om tegentellingen te overbruggen is het denken in these – antithese – synthese, waarbij de synthese niet zomaar een “compromis” is, maar een wezenlijk nieuwe manier om de zaken te bekijken.

Een minder voorkomende, maar verrassende manier om anders naar een polariteit te kijken is het tetralemma. Het tetralemma vindt zijn oorsprong in de klassieke Indiase logica en vinden we later ook terug in het Griekse en Boeddhistische denken.

Model

Het tetralemma houdt ons bij een probleem of conflict telkens 4 opties voor: A, B, zowel A en B, noch A noch B.

Deze vier opties kun je zien als 4 standpunten die je kunt onderzoeken t.a.v. het probleem. Het tetralemma nodigt uit om vanuit het “midden” te kijken naar de 4 richtingen en zo onverwachte aspecten of mogelijkheden te ontdekken.

Een voorbeeld kan dit verduidelijken. Bij een samenwerkingsverband tussen organisaties kan bijvoorbeeld de vraag opduiken: zullen we fysiek samen één gebouw betrekken of kiezen we voor gedecentraliseerd werking op diverse locaties die niet noodzakelijk ons gemeenschappelijk logo / beeldvorming hebben.

A: centraal gebouw

B: gedecentraliseerde aanwezigheid op verschillende bestaande locaties

A + B: we zoeken een combinatie of mix van beide formules

A noch B: noch de ene, noch de andere optie is interessant; we doen geen van beide; we laten de (oude) tegenstelling achter ons en stellen ons nieuwsgierig open voor nieuwe vormen

Meer lezen

https://en.wikipedia.org/wiki/Tetralemma   

(Het tetralemma wordt ook gebruikt in coaching en organisatie-opstellingen)