De leidende kern (model)
Doel en situering
De cockpit of leidende kern van een samenwerkingsverband wordt gevormd door het trio: leider – trekker – initiatiefnemer. Op het eerste zicht lijken deze 3 rollen sterk op elkaar en je kunt je afvragen of het wel zin heeft om deze van elkaar te scheiden. Wij pleiten ervoor om dit wel te doen.
In het licht van betrokkenheid en eigenaarschap door zoveel mogelijk leden, is het belangrijk om iedereen zoveel mogelijk mee “in de boot” te trekken. Een grote concentratie van taken en verantwoordelijkheden bij één persoon is niet bevorderlijk voor actieve deelname. Het leidt bovendien soms tot overbelasting en frustratie bij de trekker.
Verder heeft elk van deze 3 rollen ook een specifiek karakter. Ieder van deze 3 rollen verwijst naar een andere dimensie van leidinggeven en coördinatie. Deze 3 invalhoeken zijn aanvullend voor elkaar; ze zijn alle drie nodig en nuttig bij de uitbouw van de samenwerking. Door ze te onderscheiden krijgen deze drie aspecten meer aandacht en ruimte.
Hieronder schetsen we de 3 kernrollen, met een gedetailleerde omschrijving van indicatoren en competenties.
Model
Initiatiefnemer: neemt het initiatief om het netwerk op te starten door de juiste organisaties bijeen te brengen die samen voor een gemeenschappelijk doel willen gaan.
Competenties:
- Stakeholders managen: op een strategische manier cruciale sleutelfiguren en/of organisaties detecteren, selecteren en engageren
- Sleutelfiguren en hun bijdrage detecteren en onderscheiden
- Complementariteit bewerkstelligen tussen partners
- Onderlinge relaties tussen de spelers inschatten
- Potentiële win-win kunnen benoemen
- Betrokkenheid creëren: er voor zorgen dat sleutelfiguren bereid zijn zich te engageren
- Mensen persoonlijk aanspreken
- Goesting wakker maken
- Transparant communiceren over ambities
- Sleutelfiguren persoonlijk en inhoudelijk verbinden
- Zorgen voor dynamiek en voortgang
- Ondernemen: ideeën omzetten in daden
- Opportuniteiten zien
- Intensief netwerken
- Risico’s durven nemen
- Proactief handelen
- Initiatief nemen
Leider: stuurt het netwerk aan door samen de doelstellingen en de realisaties te bepalen en creëert hierbij een klimaat van samenwerking.
Competenties:
- Regisseren: het samenwerkingsverband aansturen
- Zorgen voor duidelijke afspraken
- Vanuit helicopterview interventies doen
- Transparant communiceren
- Zowel resultaat als proces voor ogen houden
- Rolwissels initiëren
- Strategisch handelen: aansturen op een gedeelde visie en op de realisatie ervan
- Prioriteiten en tempo aanvoelen
- Posities inschatten van de partners en hierop inspelen
- Zorgen dat er beslissingen genomen worden en daar verantwoordelijkheid voor nemen
- Klimaat van samenwerking creëren: zorgen voor structuur, kader en sfeer waardoor alle actoren zich betrokken voelen bij de realisatie van de netwerkdoelen
- Sfeer van vertrouwen en openheid creëren
- Leren van elkaar stimuleren
- Conflicten bespreekbaar maken
- Veiligheid en voorbereiding voorzien zodat actoren niet door verrassing gevat worden
Trekker: coördineert, bewaakt en stimuleert het verloop van het netwerk in functie van de doelstellingen
Competenties:
- Coördineren: de continuïteit in het proces bewaken en het verloop stimuleren in functie van de doelen
- Afspraken nauwgezet opvolgen
- Zorgen voor afstemming tussen de verschillende niveaus
- Voortgang bewaken en stimuleren
- Interne communicatie afstemmen
- Stimuleren: impulsen geven in functie van de dynamiek en de betrokkenheid tussen de actoren
- Zorgen dat iedereen mee is
- Aanmoedigen en motivatie aanhouden
- Aandacht besteden aan rollen en rolwissels
- Onderlinge relaties inschatten en constructief op inspelen
- Flexibel handelen: aanpassen aan / inspelen op de wijzigende omstandigheden die zich aandienen
- Situaties en omstandigheden goed inschatten
- Proactief handelen
- Wisselen van rol en/of activiteit naargelang de situatie
Meer info
Opstaele, V., Bonne, K., De Schepper, B. & Naert, L. (2013). Pronet maakt samenwerking tussen organisaties succesvoller. In: Praktijkboek kwaliteitszorg in welzijnsvoorzieningen, Brussel: VVSG/Politeia, Afl. 42, december 2013