Hoger Onderwijs
Alle materiaal werd vanuit diverse opleidingen en diensten aangebracht en opgelijst volgens onderstaande thema's. Contacteer de dienst onderwijsontwikkeling indien je ook graag een good practice wil aanbrengen. Contacteer de opleiding of dienst indien je graag meer informatie wenst over hun voorbeeld.
- Opstellen leerdoelen (en evaluatie)
- Organiseren digitale leeromgeving
- Organiseren studiemateriaal en lessen
- Organiseren evaluatie tijdens en buiten de examenperiode
Extra:
Transparante doelen
- De student vindt nuttig wat hij doet, weet wat het opbrengt en kan zich beter motiveren.
- De student leert inschatten waar hij nog in kan versterken en leert doelen formuleren.
- De docent kan transparant en eenduidig verwoorden waarom wel/niet aan verwachtte competenties werd voldaan.
Plaats op het negenraster: 1.1 + 2.1 + 3.3 + 6.4
- De student leert inschatten waar hij nog in kan versterken en leert doelen formuleren.
- De docent kan transparant en eenduidig verwoorden waarom wel/niet aan verwachtte competenties werd voldaan.
Plaats op het negenraster: 1.1 + 2.1 + 3.3 + 6.4
Studiewijzer
- De student kan beter plannen.
- De student kan beter inschatten hoe hij aan welke taak / studeren zal beginnen volgens eigen sterktes.
- De docent kan zich tijdens het academiejaar meer focussen op inhoudelijk versterken dan studievaardig maken.
Plaats op het negenraster: 1.1 + 2.1 + 2.4 + 3.1 + 3.2 + 3.3
- De student kan beter inschatten hoe hij aan welke taak / studeren zal beginnen volgens eigen sterktes.
- De docent kan zich tijdens het academiejaar meer focussen op inhoudelijk versterken dan studievaardig maken.
Plaats op het negenraster: 1.1 + 2.1 + 2.4 + 3.1 + 3.2 + 3.3
Leren studeren
- De student durft experimenteren en leert welke studie- en planmethode het best bij hem/haar past en waar hij nog aan kan werken.
- De student leert hoe grotere pakketten met minder testmomenten te verwerken zijn.
- De docent kan een student van meer naar minder gestuurd begeleiden tijdens het leren studeren proces.
Plaats op het negenraster: 1.1 + 2.4 + 3.1 + 3.2 + 3.3 + 4.1 + 5.3 + 6.3 + 8.1 + 8.2 + 9.1 + 9.2 + 9.3
- De student leert hoe grotere pakketten met minder testmomenten te verwerken zijn.
- De docent kan een student van meer naar minder gestuurd begeleiden tijdens het leren studeren proces.
Plaats op het negenraster: 1.1 + 2.4 + 3.1 + 3.2 + 3.3 + 4.1 + 5.3 + 6.3 + 8.1 + 8.2 + 9.1 + 9.2 + 9.3
Teamcharter
- De student leert in groep werken, leert zichzelf (bij)sturen en leert op voorhand nadenken over 'wij als team'.
- De docent heeft zicht op het kunnen en de motivatie van de individuen en groep.
- De docent heeft een afsprakenkader bij de hand indien er zich problemen voordoen.
- BEM quoteert het sjabloon niet.
- BEM gebruikt het sjabloon binnen elk olod.
Plaats op het negenraster: 2.3 (+ 1.1 + 3.1 + 3.2 + 3.3 + 8.1 + 9.2)
- De docent heeft zicht op het kunnen en de motivatie van de individuen en groep.
- De docent heeft een afsprakenkader bij de hand indien er zich problemen voordoen.
- BEM quoteert het sjabloon niet.
- BEM gebruikt het sjabloon binnen elk olod.
Plaats op het negenraster: 2.3 (+ 1.1 + 3.1 + 3.2 + 3.3 + 8.1 + 9.2)
Opdrachtsjabloon
- De student begrijpt opdrachten vlotter door herkenbare (over olods heen) taal, structuur en afspraken (vb indientijd = voor elk vak 23.59) binnen een opdrachtomschrijving.
- De student start gemotiveerder doordat hij/zij beter weet hoe eraan te beginnen.
- De docenten zien van elkaar hoeveel opdrachten er zijn want de deadline komt met het sjabloon automatisch in de canvaskalender.
- De docent heeft een houvast om opdrachten te omschrijven en beantwoordt minder vragen na de uitleg.
Plaats op het negenraster: 1.3 + 2.1 + 3.1 + 3.2 + 3.3 + 8.1 + 8.3
- De student start gemotiveerder doordat hij/zij beter weet hoe eraan te beginnen.
- De docenten zien van elkaar hoeveel opdrachten er zijn want de deadline komt met het sjabloon automatisch in de canvaskalender.
- De docent heeft een houvast om opdrachten te omschrijven en beantwoordt minder vragen na de uitleg.
Plaats op het negenraster: 1.3 + 2.1 + 3.1 + 3.2 + 3.3 + 8.1 + 8.3
Richtlijnen voor Richtlijnen
30 taaltips om een opdracht zo helder mogelijk uit te leggen.
Plaats op het negenraster: 2.1 + 3.1 + 3.2 + 3.3 + 4.2 + 9.2
Plaats op het negenraster: 2.1 + 3.1 + 3.2 + 3.3 + 4.2 + 9.2
Opbouw en structuur canvascursus
- De student weet/ziet wat er wanneer komt en leert zo tijd beter inschatten en inplannen.
- De student krijgt hij vertrouwen om eigen leerproces op eigen tempo in handen te nemen, en indien nodig een gerichte vraag te stellen.
Plaats op het negenraster: 1.3 + 4.1 + 4.2 + 4.3 + 8.3 + 9.2
- De student krijgt hij vertrouwen om eigen leerproces op eigen tempo in handen te nemen, en indien nodig een gerichte vraag te stellen.
Plaats op het negenraster: 1.3 + 4.1 + 4.2 + 4.3 + 8.3 + 9.2
Opbouw en structuur canvas
- De student kan cursusmateriaal aanpassen volgens eigen noden (vb lettergrootte, contrast, laten voorlezen ...)
- De student vindt vlot de nodige info en kan gericht en zelfstandig aan de slag.
- De student herkent de symbolen ook op andere (digitale) cursusmaterialen.
- De student leert info gestructureerd verwerken.
- De docent heeft houvast om een digitale cursus inhoud te geven.
Plaats op het negenraster: 1.1 + 1.3 + 3.1 + 3.2 + 4.1 + 6.3 + 6.4 + 7.2
- De student vindt vlot de nodige info en kan gericht en zelfstandig aan de slag.
- De student herkent de symbolen ook op andere (digitale) cursusmaterialen.
- De student leert info gestructureerd verwerken.
- De docent heeft houvast om een digitale cursus inhoud te geven.
Plaats op het negenraster: 1.1 + 1.3 + 3.1 + 3.2 + 4.1 + 6.3 + 6.4 + 7.2
Toegankelijkheid docenten
- De student ziet op tijd (+ kan op terugvallen) bij wie hij terecht kan en kan naam aan gezicht koppelen.
- De student voelt zich veiliger ten aanzien van het vak, heeft meer motivatie en durf om er zich voor in te zetten.
Plaats op het negenraster: 1.1 + 1.3 + 4.2 + 4.3
- De student voelt zich veiliger ten aanzien van het vak, heeft meer motivatie en durf om er zich voor in te zetten.
Plaats op het negenraster: 1.1 + 1.3 + 4.2 + 4.3
Co-Creatie
- De student neemt verantwoordelijkheid over eigen leerproces en toekomst.
- De student voelt zich betrokken en waardevol.
- De docent ontwikkelt materiaal in co-creatie met student en collega, en staat er minder alleen voor.
Plaats op het negenraster: 1.1 + 1.2 + 1.3 + 2.1 + 2.3 + 3.1 + 4.1 + 4.2 + 4.3 + 5.5 + 6.1 + 6.3 + 6.4 + 7.2 + 8.1 + 8.2
- De student voelt zich betrokken en waardevol.
- De docent ontwikkelt materiaal in co-creatie met student en collega, en staat er minder alleen voor.
Plaats op het negenraster: 1.1 + 1.2 + 1.3 + 2.1 + 2.3 + 3.1 + 4.1 + 4.2 + 4.3 + 5.5 + 6.1 + 6.3 + 6.4 + 7.2 + 8.1 + 8.2
Panopto
- De student kan de les of een deel ervan thuis herbekijken / herbeluisteren ifv studeren, herhalen, herexamens ... vb ook wanneer student zich niet kon concentreren tijdens de les.
- De student kan de les thuis volgen indien hij/zij niet op school geraakte.
- De student kan dit ook gebruiken om vb presentaties op te nemen en op afstand feedback op te krijgen.
- De partnerdocent kan de les van een collega beluisteren om zo dezelfde taal te spreken en focus te leggen.
- De docent kan opnames (vb opdrachtomschrijving, feedback ...) van thuis uit doen.
Plaats op het negenraster: 1.1 + 1.3 + 4.1 + 4.2 + 4.3 + 7.1 + 7.2
- De student kan de les thuis volgen indien hij/zij niet op school geraakte.
- De student kan dit ook gebruiken om vb presentaties op te nemen en op afstand feedback op te krijgen.
- De partnerdocent kan de les van een collega beluisteren om zo dezelfde taal te spreken en focus te leggen.
- De docent kan opnames (vb opdrachtomschrijving, feedback ...) van thuis uit doen.
Plaats op het negenraster: 1.1 + 1.3 + 4.1 + 4.2 + 4.3 + 7.1 + 7.2
Toegankelijke powerpoints
- De docent leert kennis en tools (over lettertype, kleur, afbeeldingen en video's, inhoud, presentatie zelf, powerpointontwerp) om een powerpoint zo toegankelijk mogelijk te maken.
Indien de student de powerpoint ook op voorhand ontvangt:
- De student kan de les op voorhand voorbereiden en indien nodig moeilijke woorden opzoeken / laten voorlezen.
- De student kan tijdens de les inzoomen, vergroten, laten voorlezen ...
Plaats op het negenraster: 1.3 + 3.2 + 4.1 + 4.2 + 4.3 + 7.1 + 7.2
Indien de student de powerpoint ook op voorhand ontvangt:
- De student kan de les op voorhand voorbereiden en indien nodig moeilijke woorden opzoeken / laten voorlezen.
- De student kan tijdens de les inzoomen, vergroten, laten voorlezen ...
Plaats op het negenraster: 1.3 + 3.2 + 4.1 + 4.2 + 4.3 + 7.1 + 7.2
Checklijst studeerbaar studiemateriaal
Het zijn kleine aanpassingen die de stap tot je cursus groter kunnen maken.
Plaats op het negenraster: 2.1 + 2.4 + 3.2 + 4.2 + 4.3 + 5.4 + 6.3 + 9.2
Plaats op het negenraster: 2.1 + 2.4 + 3.2 + 4.2 + 4.3 + 5.4 + 6.3 + 9.2
Entrepreneurship (BEM)
- De student leert oplossingsgericht denken en handelen.
- De student leert experimenteren, falen en opnieuw proberen.
- De student leert in groep werken, eigen en elkaars sterktes kennen en gebruiken.
- De student leert de diversiteit gebruiken.
- De student krijgt verantwoordelijkheid over eigen ontwikkeling en leert initiatief nemen.
- De docent coacht in plaats van onderwijzen.
Plaats op het negenraster: 1.1 + 1.2 + 1.3 + 2.1 + 2.2 + 2.3 + 3.1 + 3.2 + 3.3 + 8.1 + 8.2 + 8.3 + 9.1 + 9.2 + 9.3
- De student leert experimenteren, falen en opnieuw proberen.
- De student leert in groep werken, eigen en elkaars sterktes kennen en gebruiken.
- De student leert de diversiteit gebruiken.
- De student krijgt verantwoordelijkheid over eigen ontwikkeling en leert initiatief nemen.
- De docent coacht in plaats van onderwijzen.
Plaats op het negenraster: 1.1 + 1.2 + 1.3 + 2.1 + 2.2 + 2.3 + 3.1 + 3.2 + 3.3 + 8.1 + 8.2 + 8.3 + 9.1 + 9.2 + 9.3
Digitaal lesmateriaal
- De docenten worden geïnspireerd door good practices van collega docenten.
Plaats op het negenraster: 1.2 + 4.1 + 4.2 + 4.3 + 5.5 + 6.1 + 7.1 + 7.2 + 8.1
Plaats op het negenraster: 1.2 + 4.1 + 4.2 + 4.3 + 5.5 + 6.1 + 7.1 + 7.2 + 8.1
Studeerbaar studiemateriaal
- De docent leert via een checklijst studiebelemmerende factoren ontdekken.
- De docent leert ingebouwde begeleidingscompomenten (ESD) gebruiken.
- De student bevordert zijn/haar studievaardigheden.
Plaats op het negenraster: 2.1 + 2.4 + 3.2 + 4.2 + 4.3 + 5.4 + 6.3 + 9.2
- De docent leert ingebouwde begeleidingscompomenten (ESD) gebruiken.
- De student bevordert zijn/haar studievaardigheden.
Plaats op het negenraster: 2.1 + 2.4 + 3.2 + 4.2 + 4.3 + 5.4 + 6.3 + 9.2
Stroomdiagram om te leren kiezen
- De student durft keuzes maken volgens eigen kunnen, noden en gevolgen.
- De student krijgt het gevoel dat hij/zij welkom is volgens wie hij/zij is en kan.
- De student ziet meer toekomstperspectief en -wegen wat motiverend werkt.
- De docent kan gerichter en tijdiger coachen op maat (en op vraag) van de student. Niet elke student is van bij de start in staat is om hulpvragen te (durven) stellen.
Plaats op het negenraster: 1.1 + 2.4 + 3.1 + 3.2 + 3.3 + 8.3 + 9.1 + 9.2 + 9.3
- De student krijgt het gevoel dat hij/zij welkom is volgens wie hij/zij is en kan.
- De student ziet meer toekomstperspectief en -wegen wat motiverend werkt.
- De docent kan gerichter en tijdiger coachen op maat (en op vraag) van de student. Niet elke student is van bij de start in staat is om hulpvragen te (durven) stellen.
Plaats op het negenraster: 1.1 + 2.4 + 3.1 + 3.2 + 3.3 + 8.3 + 9.1 + 9.2 + 9.3
Flipping the Classroom
- De student neemt verantwoordelijkheid, bereidt de les voor, volgt de les en voelt zich meer gemotiveerd om de les te verwerken.
- De student kan beter inschatten wat tijdens de les aan bod komt, kan zich er meer toe motiveren en tijdens de les concentreren. Let wel: niet elke student leert even snel met flipping the classroom (of andere) werken.
- De student wordt oplossingsgericht, vindt zelf meer antwoorden op vragen en stelt betere vragen (tijdens de les in plaats van erna) indien dit nog nodig is.
- De docent kan beter inschatten welke leerstof beheerst is en waar nog extra uitleg nodig is.
Plaats op het negenraster: 1.1 + 1.3 + 2.1 + 3.1 + 3.2 + 3.3 + 4.1 + 4.2 + 4.3 + 6.1 + 7.2 + 8.1 + 8.2 + 8.3 + 9.2 + 9.3
- De student kan beter inschatten wat tijdens de les aan bod komt, kan zich er meer toe motiveren en tijdens de les concentreren. Let wel: niet elke student leert even snel met flipping the classroom (of andere) werken.
- De student wordt oplossingsgericht, vindt zelf meer antwoorden op vragen en stelt betere vragen (tijdens de les in plaats van erna) indien dit nog nodig is.
- De docent kan beter inschatten welke leerstof beheerst is en waar nog extra uitleg nodig is.
Plaats op het negenraster: 1.1 + 1.3 + 2.1 + 3.1 + 3.2 + 3.3 + 4.1 + 4.2 + 4.3 + 6.1 + 7.2 + 8.1 + 8.2 + 8.3 + 9.2 + 9.3
Transparante beoordelingscriteria
- De student voelt meer motivatie door te weten waar hij naartoe kan evolueren.
- De student leert zichzelf beter en realistischer inschatten en vindt motivatie om de weg naar zijn/haar doelen te (her)plannen.
- De docent heeft houvast tijdens feedbackgesprekken en kan de haalbaarheid van een vak beter inschatten.
Plaats op het negenraster: 1.1 + 2.1 + 2.4 + 3.1 + 3.2 + 3.3 + 9.1 + 9.3
- De student leert zichzelf beter en realistischer inschatten en vindt motivatie om de weg naar zijn/haar doelen te (her)plannen.
- De docent heeft houvast tijdens feedbackgesprekken en kan de haalbaarheid van een vak beter inschatten.
Plaats op het negenraster: 1.1 + 2.1 + 2.4 + 3.1 + 3.2 + 3.3 + 9.1 + 9.3
Transparante instructies
- Meer studenten zullen de instructie meteen correct begrijpen en zullen minder fouten maken / minder vragen stellen / sneller aan opdrachten beginnen.
- De student heeft meer kans om effectief te tonen wat hij/zij kan.
- De student herkent examenvragen in deze van doorheen het semester en maakt minder fouten / heeft minder schrik.
- De docent kan vlotter en correcter inschatten of de student het kan/kent of niet.
Plaats op het negenraster: 1.3 + 2.1 + 3.3 + 5.1 + 5.3 + 5.5 + 6.3
- De student heeft meer kans om effectief te tonen wat hij/zij kan.
- De student herkent examenvragen in deze van doorheen het semester en maakt minder fouten / heeft minder schrik.
- De docent kan vlotter en correcter inschatten of de student het kan/kent of niet.
Plaats op het negenraster: 1.3 + 2.1 + 3.3 + 5.1 + 5.3 + 5.5 + 6.3
Tussentijds evalueren
- De student krijgt meer kansen om studie-aanpak aan te passen, wat hoop geeft en motiveert.
- De student krijgt meer kansen om voor zichzelf beter in te zien wat wel/niet haalbaar is en past bij die persoon.
- De student weet wat hij van het examen kan verwachten en kan zich er beter op voorbereiden.
- De docent krijgt een beter zicht op de slaagkansen en krijgt meer kansen om deze te verhogen.
Plaats op het negenraster: 1.1 + 3.3 + 8.3 + 9.3
- De student krijgt meer kansen om voor zichzelf beter in te zien wat wel/niet haalbaar is en past bij die persoon.
- De student weet wat hij van het examen kan verwachten en kan zich er beter op voorbereiden.
- De docent krijgt een beter zicht op de slaagkansen en krijgt meer kansen om deze te verhogen.
Plaats op het negenraster: 1.1 + 3.3 + 8.3 + 9.3
- Leidraad SIHO (Steunpunt Incluclusief Hoger Onderwijs)
- Het SIHO ontwikkelde vanuit en voor verschillende hogescholen een leidraad Universeel Ontwerp. Je vindt er ook heel wat fiches over studeren met een beperking, waarop tips vermeld staan die voor meer dan alleen studenten met een beperking nuttig zijn.
- Afbeeldingen
- Zie hier hoe divers diversiteit kan zijn.
- Websites
- Hier vind je heel wat hulmiddelen die je les gevarieerder kunnen maken.
- Oxford university biedt digitale tools aan die in het onderwijs gebruikt kunnen worden.
- Arteveldehogeschool gebruikt de studiemethode Stop Met blokken en ontwikkelde een wesbite om de studenten op afstand te ondersteunen tijdens het ontwikkelen van hun studiemethode.
- Een online cursus om universeler te leren ontwerpen binnen onderwijs.
- Materiaal
- Canvas heeft een cursus evaluatie checklijst waarmee je de toegankelijkheid van je cursus kan checken.
- Binnen de Banaba's van de Arteveldehogeschool werd een tool ontwikkeld om teamteaching te versterken.
- Papers / onderzoek
- Newcastle university deed een onderzoek naar hoe studenten lesopnames gebruiken en wat hun bevindingen zijn.
- Lees hier enkele richtlijnen en voorwaarden in een Europese context om universeel te ontwerpen.
- De opleiding Communicatiemanagement deed een onderzoek naar de redenen waarom jongens zich minder tot de opleiding voelen aangesproken. Dit leverde interessante resultaten op.
- Video's
- Panopto-opname: Henk Sap vertelt over zijn redenen, tips & tricks bij het gebruik van Flipping the Classroom.
- Uitleg over Universeel Ontwerp: https://www.youtube.com/watch?v=bDvKnY0g6e4
- Uitleg over Universeel Ontwerp: https://www.youtube.com/watch?v=A8QWLrI-G78
- (E-)Boeken:
- De klas van (n)u - Els Smekens
- Handelingsgericht werken: samenwerken aan schoolsucces - Noëlle Pameijer, Anneleen Denys, Benedikte Timbremont, Hugo Van De Veire
- Universal Design for Learning: Theory and practice - Anne Meyer, David H Rose, David Gordon
- Varia
- Arteveldehogeschool heeft in elke opleiding een opdrachthouder Onderwijsontwikkeling die kan helpen ten aanzien van het lesgeven. Ze hebben ook een Dinar pagina met heel wat tips en tricks.
- Er waren al heel wat onderwijsinnovatieve projecten binnen de Arteveldehogeschool.
Op vraag van en in samenwerking met diverse opleidingen, ontwikkelde de dienst studieadvies en onderwijsontwikkeling van de Arteveldehogeschool, een workshop Universeel ontwerp waarbij docenten aangezet worden tot reflecteren en vooral elkaar inspireren.
Contacteer de dienst Onderwijsontwikkeling en Innovatie voor meer informatie.