"Relativeren is de moeder van de kwaliteit van het leven"

Eind vorig schooljaar polsten we bij de onderwijsprofessionals van Teacher Tapp Vlaanderen naar de manier waarop ze moeilijke momenten relativeren op het werk. Een tweehonderdtal respondenten deelden hun strategieën met ons. Wat opvalt, is dat er naast een grote verscheidenheid aan strategieën ook heel hard geleund wordt op de mensen in de onmiddellijke omgeving. Een overzicht. 

De rol van anderen

Relativeren gebeurt vaak met anderen. Samen lachen, samen zagen, samen bewegen ... Frequent gebeurt dit met collega’s. Een tweede groep die helpt kanaliseren, zijn partners. Die partners helpen om perspectief te geven, maar even goed om absorbeerder te zijn of zoals een respondent het aangeeft: "Ik ratel mijn echtgenoot de oren van het hoofd, scheld en vloek ... Als mijn energie dan gedaald is, kan ik verder." Een laatste groep die dikwijls helpt - alhoewel ze er zich waarschijnlijk amper bewust van zijn - zijn eigen kinderen. Door even te focussen op de kinderen, verdwijnt wat fout liep naar de achtergrond. 

Het belang van strategieën

Naast mensen beschikken onze respondenten over een wijde variatie aan strategieën om slechte ervaringen een plaats te geven. Een aantal respondenten gaat op zoek naar utilitaire strategieën. "Dit werk betaalt de rekeningen, dus kop in de kas en verder doen." Anderen kijken naar wat ze terugkrijgen van de leerlingen en dat stelt hen vaak in staat om de dag erna met frisse moed te starten. Daarbij valt dit motto van een respondent op: "Positief verder ploeteren." 

De zinnen verzetten op allerlei manieren is de meest geopperde strategie. Veel respondenten bewegen actief en bewust. Voorbeelden van bewegen die de revue passeren zijn: lopen, fietsen, zwemmen, spelen met de hond, pingpongen ... Niet enkel bewegen doet de zinnen verzetten: ook een boek lezen, een warm bad nemen, mediteren, puzzelen, piano spelen of naar de sauna gaan, doen wonderen. Tot slot is er een derde categorie van zinnen verzetten. Zo wordt melding gemaakt van liters rosé, een pintje, chips, koffie en zelfs wiet om alles een plaats te geven. 

Wisselen van perspectief

Wisselen van perspectief is een andere belangrijke strategie. Op individueel niveau veranderen van perspectief gebeurt via het denken aan eerdere succeservaringen of het bespreken van de situatie met mensen buiten het onderwijs om een andere blik te krijgen. Een respondent geeft mee dat die alles tot in het extreme gaat overdrijven waardoor de situatie grappig wordt en zo tot zijn echte proporties herleid wordt. Kijken naar alle fantastische dingen die al gerealiseerd werden of beseffen dat door les te geven de leerlingen alvast kunnen leren en dat dat beter is dan geen leraar voor de klas, bieden eveneens dat gewenste perspectief. Een respondent schrijft: "Ik ben maar één onderdeel van een team leerkrachten die de leerling tijdens zijn schoolcarrière zal hebben. Loopt het mis, dan zal het team tijd hebben om op te vangen. Loopt het ook mis bij hen, dan ligt het waarschijnlijk aan de leerling."

Een andere perspectiefwissel is maatschappelijker en gebeurt door onze situatie te vergelijken met de situatie waarin andere mensen en leerlingen leven. De leefsituatie van sommige OKAN-leerlingen doet respondenten stilstaan bij hun eigen leefsituatie. Het gaat ook ruimer. Sommige respondenten benoemen de conflicten in Gaza en Oekraïne als kader om eigen problemen te nuanceren. 

Het is wat het is versus veranderen van werk

We eindigen de reeks met twee strategieën die op de uitersten van het relativeringsspectrum liggen. Sommige respondenten geven eerlijk mee dat ze er niet in slagen om te relativeren en dat dit er hun job niet gemakkelijker op maakt. Een andere respondent houdt de ‘nucleaire’ optie in het achterhoofd. Als het niet te relativeren is, verandert die van werk.

Kortom

Het relativeren van moeilijke momenten blijkt voor onderwijsprofessionals een proces, waarin zowel steun van anderen als persoonlijke strategieën een belangrijke rol spelen. Of het nu gaat om samen lachen met collega’s, de blik van kinderen of het wisselen van perspectief door situaties te bekijken vanuit een andere bril, iedereen gaat op zoek naar die manier die het best past.