Welke taken uit jullie pakket zijn overbodig? Jullie vertelden het ons!

Overbodige taken, iedereen heeft er wel eens mee te maken op het werk. Maar hoe zit dat in ons Vlaams onderwijs? Op 6 maart 2023 legden we een stelling voor aan de gebruikers van Teacher Tapp Vlaanderen: “Voor mijn werk doe ik regelmatig taken die ik overbodig vind”. Maar liefst 81% van de 1.263 onderwijsprofessionals die de vraag invulden, bevestigde deze stelling.

Wie wou, kon nadien via een invulvraag aangeven welke overbodige, onproductieve en/of onnodige taken te veel van hun tijd in beslag nemen. Uit de 371 antwoorden van de Vlaamse Teacher Tapp-respondenten kunnen we concluderen dat er tegenwoordig heel wat taken zijn die op het bord van de leraar terecht komen. De antwoorden laten ons toe om overbodige taken te definiëren als alle taken die afleiden van de essentie van het lesgeven. Daarbij gaat het vaak over taken of opdrachten waar achteraf niets meer mee gebeurt en die dus door de respondenten als absoluut nutteloos worden ervaren. Een aantal taken worden opvallend vaak vernoemd. We bespreken ze in deze blogpost.

          'Algemeen alles wat je doet op papier zetten’

Bepaalde administratie wordt door veel respondenten als overbodig ervaren, vooral wanneer het gaat om dubbel werk. Enkele voorbeelden: informatie op verschillende plaatsen moeten bijhouden, informatie bijhouden die ook al door anderen werd geregistreerd, zaken op papier telkens moeten digitaliseren of omgekeerd. Er wordt ook gesproken over een ‘pampercultuur’ of ‘afvinkcultuur’: zaken uitschrijven die niet bijdragen aan een meerwaarde voor de klaspraktijk, maar moeten voor inspectie of om juridische verantwoording en bewijslast op te bouwen. Ook uitgebreide rapporten schrijven wordt meermaals vermeld. Het gaat hierbij dan over rapportcommentaar moeten noteren op verschillende plaatsen (op het rapport zelf, plus digitaal, plus in het leerlingvolgsysteem …), te veel feedback moeten geven, of bij elke toets een uitgebreide evaluatie moeten geven. Tot slot voelt het schrijven van een overdaad aan verslagen voor velen als nutteloos aan. Hierbij gaat het dan specifiek om verslagen die niemand leest, waar geen feedback op komt noch opvolging. Er wordt geen meerwaarde gezien in van elke (informele) vergadering een verslag maken.

          ‘Personeelsvergaderingen die ook een mail hadden kunnen zijn’

Daarnaast zijn bepaalde vergaderingen volgens de respondenten van Teacher Tapp nutteloos. Het gaat daarbij duidelijk om vergaderingen die eenrichtingsverkeer zijn, waarin enkel informatie wordt meegedeeld. Maar ook onproductieve vergaderingen worden als zinloze tijdsbesteding ervaren: vergaderingen die onnodig lang en ongestructureerd zijn, waar eindeloos gediscussieerd wordt, en waar uiteindelijk geen knopen worden doorgehakt. Uit de antwoorden blijkt dat mails evenzeer een bron van frustratie zijn: het moeten sturen van herhalingsmails, mailkettingen die ontstaan of mails met te veel informatie.

          ‘Alles invullen wat je doet van zorg op verschillende documenten’

Door het M-decreet zijn er voor veel leerkrachten allerlei zorgtaken bijgekomen. Onze analyse toont aan dat dit heel wat extra administratie met zich meebrengt voor leerkrachten, die ze niet steeds als nuttig ervaren. Bij de vraag naar wat als overbodige taak ervaren wordt, verwijzen velen immers naar het aanvullen van een leerlingvolgsysteem met alles wat ze in de klas deden aan differentiatie, remediëring en de administratieve opvolging ervan (verwerking, feedback …). Wat verder als onproductief ervaren wordt, zijn uitgebreide observatieverslagen om voor leerlingen extra ondersteuning te krijgen. Diezelfde info moet dan ook nog eens op het rapport staan, en daarbovenop wordt alles op papier bijhouden voor discussie na een klassenraad.

          ‘Gebouwbeheer of keukendienst’

Daarnaast wordt er van leerkrachten veel engagement in extracurriculaire activiteiten verwacht, wat niet door elke leerkracht als zinvol wordt ervaren. Dit kan gaan van taken zoals het openen en sluiten van het schoolgebouw in weekenden, keukendienst of boekhouding, tot opruimen aan het einde van het schooljaar. Een ander voorbeeld: iedereen die verplicht tot een bepaald uur aanwezig moet zijn op infodagen, eetfestijnen, opruimdagen, ondanks het feit dat er niet altijd werk is voor elk personeelslid op die dagen. Toezicht op plaatsen waar het niet nodig is, wordt eveneens vermeld. Er zijn ook bijscholingen die als zinloos worden ervaren omdat ze geen meerwaarde zouden hebben.

          ‘Bevragingen en registraties waar achteraf niets mee gedaan wordt’

Het invullen van allerlei enquêtes en registraties waar achteraf niets mee gedaan wordt en waarvan geen resultaat wordt teruggekoppeld, komt ook naar voor als een onnodige taak. Vooral het niet kunnen achterhalen of het beleid iets doet met deze vorm van "inspraak" zorgt voor frustratie. Met Teacher Tapp willen we op een laagdrempelige manier aan onderzoek doen voor en door leerkrachten. De antwoorden op deze vraag bevestigen de meerwaarde daarvan ten opzichte van klassiek onderzoek met ellenlange bevragingen. We zetten in op een directe return-on-investment van jullie engagement: elke dag één of meerdere onderwijstips én het zien van de antwoorden van je collega-leerkrachten.

          ‘Ik doe amper onnodige taken omdat ik veel autonomie ervaar bij mijn werk.’

Al die onnodige taken, je zou er bijna moedeloos van worden. Gelukkig zijn er ook Teacher Tapp’ers die door de veelheid aan autonomie die ze in hun werk ervaren, het gevoel hebben amper onnodige taken te moeten doen. Deze blogpost wil – door helder te stellen wat als absoluut nutteloos wordt ervaren – een bijdrage leveren aan effectieve tijdsinvestering in het onderwijs en dus meer jobtevredenheid onder leerkrachten. Uit bovenstaande quote blijkt alvast dat inzetten op autonomie van leerkrachten in hun werk, daarbij van cruciaal belang is.